تحقیق تاثیر ساخت قدرت بر تشدید ناسیونالیسم قومی

سعی می شود در این تحقیق تاثیر ساخت قدرت به عنوان عاملی که بر عوامل رو بنایی و زیربنایی تاثیر گذاری مهمی دارد مورد توجه قرار گرفته و همچنین به طور خاص تاثیر این ساخت قدرت بر ناسیونالیسم قومی مورد بررسی قرار گیرد. البته لازم به ذکر است که در این تحقیق به مطالعه موردی تمام اقوام نمی پردازیم بلکه سعی می شود اقوامی که در دوران معاصر گرایش ناسیونالیستی دارند مورد توجه قرار گیرد.

مقدمه:

امروزه بحث ایجاد وحدت و همگرایی ملی یکی از مسائل مهمی است که کشورهای دارای تنوع قومی با ان روبرو هستند. در گذشته با توجه به شیوه خاص حکومت داری بحث وحدت ملی به معنای امروز وجود نداشت. در هیچ یک از امپراتوریهای قدیمی رابطه مردم و شاه رابطه دولت-ملت به معنای امروز نبوده است. دولت-ملت پدیده جهان مدرن است که بر پایه نظریه قرارداد اجتماعی شکل گرفته و دولت آن، شکلی از قدرت است که یک ملت آن را بنیان گذاری کرده است.

با روند استعمار و همچنین با جهانگیر شدن و نفوذ اندیشه و تمدن غربی، مفهوم این شکل از دولت در جهان سوم نیز گسترش یافت و باعث بوجود آمدن دولتهای جدید از دل امپراتوریهای قدیمی و مستعمارات شد. به دلایل مختلف، همچون وارداتی بودن این تفکر و همچنین نبود زیر ساختهای فرهنگی مناسب برای پذیرش ان، بزرگترین دغدغه این کشورها همواره ایجاد انسجام، وحدت و همگرایی ملی بوده است.

در اواخر قرن نوزدهم با نفوذ اندیشه های غربی در ایران ما شاهد شکل گیری اندیشه های ناسیونالیستی در میان روشنفکران و بعضی نخبگان دربار، مثل امیرکبیر یا عباس میرزا هستیم. اما به دلایل مختلف از جمله ضعف حکومت مرکزی، نا آرامی ها و جدایی طلبی های قومی در اواخر حکومت قاجار وجود داشته است. ضعف حکومت مرکزی باعث می شد تا وحدت ملی همواره به صورت یک آرزو در میان ملی گرایان باقی بماند. آرزویی که با روی کار آمدن دولت رضا شاه امید می رفت به واقعیت تبدیل شود، یعنی حکومت مقتدر مرکزی که توانایی غلبه بر جدایی طلبی های قومی، قبیله ای را داشته باشد.

رضا شاه با تکوین ساخت دولت مطلقه سعی کرد با تکیه بر ناسیونالیسم ملی که تاکید خاص بر شکوه و تاریخ ایران باستان داشت دولت-ملت به معنای مدرن آن را جایگزین امپراتوری درهم ریخته قدیم کند. این پروزه ، که برپا کردن دولت مدرن برای پدید آوردن ملت مدرن ایران بود، کاری بسیار سخت و دشوار به نظر می رسید.

برای به ثمر رسیدن این خواسته، دولت رضاشاه دست به اقدامات گوناگون زد از جمله: ایجاد ارتش مدرن، بوروکراسی، سرکوب و یکجانشینی ایلات در قالب طرح تخته قاپوکردن، تبلیغ و ایجاد احساس ناسیونالیسم ملی و... ولی در حقیقت همانطور که دکتر احمدی نیز اشاره کرده است این اقدامات سبب انحصار قدرت در دست حکومت مرکزی و کاهش مشارکت قومیتها در قدرت و دوری بیگانگی اقوام ایرانی از حکومت مرکزی ،و بطور کلی دولت شد. که خود عامل مهمی در ایجاد واگرایی قومی و سیاسی شدن قومیتهای گوناگون بوده است...

خواسته های سیاسی گروههای قومی

در مورد خواسته های سیاسی گروه های قومی نظرات مختلفی بیان شده است .عده ای آنها را تجزیه طلب می دانند و عده ای دیگر خود مختاری را هدف اقلیتهای قومی می دانند در دهه گذشته مطالعات متعددی درباره نحوه برخورد اقلیتها با دولت انجام شده است و نتایج بدست آمده گویای این واقعیت است که در غالب موارد که یک جنبش تجزیه طلب فعال بوده ،عده زیادی که اکثریت آن گروه را تشکیل می دادند موافق تجزیه نبوده و صرف نظر از برخورد آنها با مسئله تجزیه طلبی ،موافق تغییر نظام سیاسی در جهت کسب خودمختاری بیشتر هستند.

همچنین گروه های قومی بیشتر به رهایی از تسلط افراد و گروه قومی دیگر، تا داشتن یک کشور مستقل و فاکتور آن یعنی داشتن روابط خارجی با سایر دولتها توجه داشته اند.

بطور کلی در کتاب درک توسعه سیاسی بعد از بررسی مطالعات نسبت به تجزیه طلبی قومی به این نتیجه می رسیم که هدف اکثریت اعضای اقلیتهای قومی چیزی کمتر از تجزیه کشور است و معمولاً تعداد کسانی که حاضر به پذیرش خودمختاری هستند نسبت به کسانی که خواهان تجزیه اند به مراتب بیشتر است).

لازم به ذکر است که این به معنای آن نمی باشد که همه درگیریهای قومی به دنبال خود مختاری هستند بلکه آن دسته از بحرانها یا خواسته های آنان که به خوبی مدیریت نمی شوند تا این حد پیش می روند که خواهان کسب خودمختاری می شوند.

راهکارهای کاهش احساس ناسیونالیستی میان گروههای قومی

برای روشن شدن مطالبی که در ادامه قصد گفتن آن را داریم ابتدا بهتر است تا با نظریه کارکرد گرایی بحث را شروع کنیم. نظریه کارکردگرایی معتقد است کلیه سنن و مناسبات و نهادهای اجتماعی دوام و بقایشان به کار یا وظیفه ای بستگی دارد که در نظام اجتماعی یعنی کل بر عهده دارند همبستگی عناصر با یکدیگر و همبستگی کل یا اجزا، مستلزم بقاء کل و مفید بودن اجزاء و مشارکت هر یک از عناصر در بقای ساخت نظام است.

از مطلب فوق چنین برداشت می شود که برای حفظ همبستگی یک نظام تک تک اجزای آن باید در آن نظام مشارکت داشته باشند یعنی آن چیزی که ما در مورد اقلیتهای قومی در کشورهایی که با این مشکل مواجه هستند نمی بینیم.

برای کاهش یا حل تنوع قومی با توجه به آن که اکثریت به چیزی کمتر از استقلال یعنی خود مختاری راضی هستند می توان فرمول یا راه حل ارئه داد و این راه حل برای موفقیت باید دارای مقادیر کافی از تمرکز زدایی در اقتدار باشد....